در آموزه های زرتشتی مساله موعود آخر الزمان ارتباط تنگاتنگی با مساله زمان کرانه مند یا همان هزاره ها دارد. در باورهای زرتشت و بر اساس کتابهای دینی پهلوی جهان به چهار دوره 3000 ساله تقسیم می شود. این 12000 سال در واقع زمان کرانه مندی است که طبق پیمان اهورا مزدا و اهریمن برای کارزار از زمان بیکران جدا شده است .

3000 سال نخست: دوران خلق مینوی، حمله نافرجام اهریمن، پیشنهاد زمان آمیختگی نه هزارساله اهورامزدا و قبول اهریمن، است. در 3000 سال دوم جهان از حالت مینوی به حالت گیتوی و دنیوی آفریده شد. 3000 سال سوم، دوره آمیختگی و حمله اهریمن به دنیا و آوردن پلیدی و مرگ است. و در پایان این دوره است که زرتشت به دنیا می آید .

3000 سال پایانی جهان دوره ای است که در آغاز آن زرتشت به بهدینی الهام می یابد. ظهور هوشیدر ( اولین منجی) در پایان هزاره اول، ظهور هوشیدر ماه( دومین منجی) در پایان هزاره دوم، ظهور استوت ارت (سوشیانت ، موعود آخر) از وقایع این دوره است. و بالاخره در پایان هزاره سوم، زمان فرشوکرتی یا فراشگرد (رستاخیز) فرا می رسد. زمانی که طبق آموزه های زرتشتی در آن دنیا دوباره زنده خواهد شد و اهریمن کاملا شکست می خورد.

در گاتها (بخشی از اوستا که به خود زرتشت منتسب است) واژه سوشیانت که صفت فاعلی آینده ، به معنای "کسی که سود می رساند" است، دو گونه کاربرد دارد. گاه به صورت مفرد که مراد از آن بنابر گفته بسیاری از محققین خود زرتشت است و گاه به صورت جمع که مراد از آن ایفای معنایی وسیع تر و برای کسانی است که پس از وی خواهند آمد تا فرا رسیدن فراشگرد را یاری دهند. 

قبل از پرداختن به سایر بخش های اوستا ذکر این نکته لازم است که با توجه به اینکه تاریخ دقیق هیچ یک از بخش های اوستا برای ما معلوم نیست، نمیدانیم افسانه سوشیانت چه مدت پس از مرگ زرتشت بدین شکل درآمده است و آنچه مسلم است این است که این اسطوره کم کم و در طول تاریخ تکامل دین زرتشتی به شکل بعدی آن، پرورده شده است.

در دیگر کتب اوستا عموما دو نوع کاربرد برای سوشیانت دیده میشود:
گاه سوشیانت ها به صورت جمع ، که ظاهرا مراد از آن همان سه موعود هستند و گاه سوشیانت به صورت مفرد، که منظور از آن استوت ارت یا همان منجی پایانی است.

در کتابهای اوستا به موضوعاتی از قبیل ذکر نام سه موعود، کیفیت تولد سوشیانت در هزاره پایانی جهان، چگونگی نگهداری نطفه زرتشت در دریاچه کیانسه ، نامهای سه موعود، نام مادر و یاران سوشیانت اشاره شده است.

در کتابهای بعدی، دینکرد، بندهشن، زند بهمن یشت، جاماسب نامه صورت کامل و تفصیلی اسطوره سوشیانت آمده است . نام سه موعود، کیفیت ولادت، ویژگی های زمان ظهور هر کدام از آنها، پیش آهنگان و جاویدانان از موضوعاتی هستند که به تفصیل از آنها سخن رفته است.

چکیده افسانه کامل سوشیانت ها مطابق آنچه در کتاب "صد در بندهشن" آمده است، اینچنین است:

زرتشت سه بار با همسرش "هووی" نزدیک شد و هرسه بار نطفه او بر زمین ریخت. "نیروسنگ" ایزد روشنی و زور آن نطفه را بگرفت و به ایزد آناهید سپرد تا نگهداری کند. 99999 فروشی پرهیزکاران به پاسبانی آن گماشته شدند تا از گزند دیوان مصون باشد. نطفه را در دریاچه کیانسه به ایزد آب ها ناهید سپردند و به هنگام مقرر هریک از سه دوشیزه در آن جا آب تنی کرده و از نطفه زرتشت باردار خواهد شد و در پایان هزاره دهم "هوشیدر" و در پایان هزاره یازدهم "هوشیدر ماه" به عنوان دو پیش آهنگ منجی و سوشیانت پایانی ظهور میکنند. 

ظهور این دو منجی همراه با حوادث و نشانه هایی مثل قیام "بهرام ورجاوند" قبل از ظهور هوشیدر و یا زنده شدن و بازگشت "ضحاک" فرمانروای ظالم ایرانی و هلاکت او به دست " گرشاسب" در هزاره هوشیدر ماه ، همراه است.

پس از آمدن این دو موعود و در پایان هزاره آخر (دوازدهم) موعود سوم که همان سوشیانت است و نام او "استوت ارته" به معنای نظم مجسم است، ظهور می کند و در این زمان و با کمک این منجی است که فراشگرد یا فرشوکرتی (رستاخیز و پایان خوش جهان) فرا می رسد. همان دورانی که طبق آموزه های زرتشتی در آن دنیا دوباره زنده خواهد شد و اهریمن شکستی ابدی را تجربه کرده و به طور کل از این دنیا رخت می بندد و دنیای جدا از اهریمن که همان بهشت موعود است، شکل میگیرد. 

منابع:
اوستا
بندهشن
تاریخ کیش زرتشت/ مری بویس
دینهای ایران/ ویدن گرن
اسطوره زرتشت/ مصطفوی